مُد یک نوع توالی نت ها میباشد، مانند دو ر می فا سل لا سی. اگر ترتیب یکی این نت ها را تغییر بدهید برای خود یک مُد ساخته اید.
مدها توالی نغمه ها (تونالیته ها) یا (پرده ها) یی هستند که از پرده های ماژور شبیه هم زمانی که از روی پرده های متفاوتی شروع میشوند استخراج میشوند.
در زمان قدیم موسیقیدانان قبل از اینکه به کلیدهای موسیقی پی ببرند از مُد استفاده میکردند و برای هر توالی ک از یک نت به خصوص شروع میشد یک نام مد در نظر گرفته بودند، مانند:
اینونین : دو ر می فا سل لا سی
دورین: ر می فا سل لا سی دو
و دیگر مُدها.
کلمه ی مُد از کلمه ی لاتین “manner و یا method” آمده است که به معنی راه یا روش میباشد اما کلمه ی مُدی که برای موسیقی استفاده میشود از ریشه ی یونانی گرفته شده است.
در مورد موسیقی ایرانی از کتاب مبانی نظری موسیقی ایران نقل میکنیم:
برای آشنا شدن با مفهوم مُد، ابتدا مثالی میزنیم. همانگونه که گفتیم در فاصله ی یک اکتاو ممکن است نغمه های زیادی وجود داشته باشند که در این صورت، توالی نغمه ها گام بالقوه میسازد. اما بسیاری از موسیقی ها حداکثر از هفت نغمه (از میان این نغمه ها) برای ساختن یا اجرای یک قطعه استفاده می کنند که توالی آنها گام بلفعل را می سازد.
اکنون فرض کنید یک گام بلفعل ، مثل آنچه در بالا ذکر شد. یعنی دو ، ر، می، فا، سل، لا ، سی بمل، دو را انتخاب کرده ایم. بعد تصمیم میگیریم با این تعداد نغمه یک قطعه موسیقی بسازیم . فرض کنید کدر این قطعه ، به نغمه ی سل بیش از دیگر نغمه ها اهمیت میدهیم ( روی آن به شکل های مختلف تاکید میکنیم) و قطعه را با نغمه ی ر خاتمه میدهیم.
به این ترتیب ، بعضی نغمه ها اهمیت و نقش خاصی پیدا کرده اند و بقیه ی نغمه ها اهمیت کم تری دارند. وقتی به یک یا چند نغمه در یک گام بالفعل اهمیت بیشتری میدهیم میتوانیم بگویم یک مُد ساخته ایم.
