تنبور سازی است که دسته‌ای بلند و کاسه‌ای گلابی شکل دارد و معمولاً از چوب توت ساخته میشود.
تنبور یکی از سازهای زهی است که در آن سیم‌ها از روی دسته‌ای بلند و کاسه‌ای عبور کرده‌است
و با ضربه انگشتان به صدا درمی‌آید.
تنبور را بعضی تنبوره نیز گفته اند و معرب این ساز طنبور است،
ولی بهتر است با همان املای ایرانی تنبور نوشته شود. ا
مروزه از تنبور میتوان به ساز محلی با دسته‌ای بلندتر و کاسه‌ای بزرگتر و منحنی تر از سه‌تار
دارای دو یا سه سیم و چهارده پرده که به فاصله اکتاو در ساز پرده‌بندی شده، تعبیر نمود.
ویژگی‌های اجرایی آن در دوتار مشهود نیست.
تنبور را با پنجه می نوازند و این خود دلیلی است بر ارتباط خانوادگی تنبور و دوتار محلی و سه‌تار که آنها نیز با انگشت(ناخن) به صدا در می‌آیند، است.
تنبور ، دارای شخصیتی عرفانی و حماسی است و این ساز برای نواختن قطعات حماسی نیز استفاده می شود.
تنبور را با چهار انگشت دست راست و بدون استفاده از مضراب مصنوعی می‌نوازند
و تکنیک‌های دست چپ آن شبیه دیگر سازهای زهی دسته دار مانند تار و سه تار است
و مضراب‌های اصلی آن عبارتند از انواع مضراب راست، چپ و شُر انواع مضراب ریز، گل‌ریز، غنچه، دوچپ (دوتک) و …
آموزش ساز تنبور
در طول سیر و سفر تاریخی و فرهنگی تنبور در نقاط و نواحی مختلف نامها و شکلهای متفاوتی پیدا کرده است .
به گمان قوی میتوان گفت که اکثر سازهای زهی مضرابی از این ساز کهن مشتق شده و کمال یافته اند
و به عنوان مادر سازهای زهی مانند : تار ، سه تار ، عود ، دوتار ، گیتار ، ماندولین ، دیوان و …. شناخته شده است
و در کرمانشاه و کردستان ایران رایج است و زینت مجالس عرفانی و محافل روحانی است .
انواع تنبور به اسامی زیر خوانده شده:
تنبور قوچانی ، شروانی ، بغدادی ، تیسفونی و انواع دو تار ، چگور ، قپوز و ….
با شکلهای مشابه هنوز در بیشتر مناطق ایران حضور دارد .
و آنگونه که در فرهنگنامه ها آمده در ایران باستان مصر و آشور این ساز وجود داشته
در آشور آنرا پاندورا میخواندند و این ساز دارای سه سیم بوده است
و یونانیان تنبور را بصورت فاندورا اقتباس کرده و سپس بصورت پاندورا وارد زبان و منطقه اروپایی گردیده است .
کاسه تنبوربیضی شکل و دسته ای نسبتا بلند دارد .
دارای 13 الی 14 و حداکثر 15 دستان – پرده- بوده و فواصل آن نزدیک به پرده و نیم پرده است
و برخلاف سازهای موسیقی سنتی در این ساز ربع پرده وجود ندارد و این نشانگر اصالت و دست نخوردگی آن است .
آموزشگاه موسیقی
تنبورسازی است از خانواده آلات موسیقی رشته ای .
آنگاه که این محفظه صوتی به تدریج شکل بیضی پیدا کرده
و اندک اندک یک قسمت از دو قسمت باریک بیضی طویل تر و باریکتر شده
و هنگامی نام بربط یا عود بر آن نهاده شده که دسته ساز اندکی بلندتر شده
و کاسه طنین ساز ، پر حجم تر گشته است در همین عصر است که ساز دیگری آفریده شده است .
بر این ساز نیز در مناطق مختلف گیتی نامهای گوناگون نهاده شده است .
از جمله در ایران آن را تنبور نامیده اند .
فارمر مینویسد : با انتشار دین اسلام به اکناف عالم تاثیر ایران در آلات موسیقی به همه جا رخنه کرد
و حتی در نقاطی هم که اسلام انتشار نیافته بود راه یافت ،
یعنی از طرف مشرق به سواحل اقیانوس اطلس و از شمال به سیبری و از جنوب به هندوستان و جزایر شرقی هند نفوذ کرد.
تنبورکه در ممالک مجاور ایران به ” طنبوره ” معروف شد به تدریج به چین رسید و موسوم به ” تنپولا ” گشت.
در یونان آنرا” تام پوراس ” نامیدند.
از یونان به آلبانی رفت و آنرا ” تامورا ” خواندند .
در روسیه آنرا ” دومبرا ” ، در سیبری و مغولستان ” دومبره یا دمبوره ” نام نهادند
و در بیزلنس معروف شد به ” پاندورا ” .
سایر اقوام اروپایی توسط بیزانس با این ساز آشنا شدند .
این ساز در ترکیه و هندوستان رواج یافت .
